Deze maand een pijp met een lange omgezette “polka” tabaksketel. Deze oorspronkelijk rechtstaande pijp is aan de onderzijde doorgesneden waarna de steel haaks op de ketel is gezet. Rond de steel is via de persvorm een verdikking aangebracht waarin het merk WL gekroond dat in een cirkel van stippen is gegraveerd. De [oorspronkelijk korte] steel, heeft daarna nog een decoratie van langgerekte lobben. De pijp is in Gouda gemaakt door Hendrik van der Pool, werkzaam in de periode 1839-1874

Deze maand een Franse pijp met twee duimen uit Nederlandse bodem. De ketel van deze tabakspijp is in de vorm van de top van een duim. Op de steelzijde bevindt zich een rechthoekig stempel van stippen waarin ‘Crême Gambier’. De rechte steel loopt onder de ketel eveneens uit in een (kleine) duim. Op de steel staat gestempeld: "GAMBIER à PARIS M*M DEPOSE". In de Gambier catalogus staat deze pijp vermeld als “Gambier nr. 1227 Crême double pouce”. De pijp is gevonden op een akker in Aalsmeer en in 2013 meegenomen naar de Historische Tuin Aalsmeer tijdens de determinatie dag van de Stichting onderzoek historische tabakspijpen.

Meer informatie over deze pijp? Zie de “Digitale Catalogus der Gambierpijpen” op de website: http://gambierpipes.com/flippingbook/1840-1926_NED/index.html#/550/

Deze maand een pijp met een haan rond de tabaksketel. De pijp is zwart geverfd met een rood mondstuk. De haan is in goudverf met een rode kam en snavel. Op de steel staat tussen twee ringen met goudverf en in reliëf ‘M. VAN DUIN’ (links) en ‘GOUDA’ (rechts). Rechts op de ketel in goudkleurige verf de naam ‘Gouda’. Gouda, Martinus Nicolaas van Duijn, 1900-1920.

Deze maand een souvenirpijp met een ongewone beschildering op de tabaksketel. Het betreft een handbeschilderde dubbele krulpijp met de opschriften 'groeten uit Gouda  en 'souvenir' met op de ketel een zeilschip. Meestal zijn deze pijpen met het stadhuis van Gouda of de Nederlandse vlag beschilderd. Krulpijpjes zijn vooral bekend geworden als souvenir tijdens schaatstochten (In het komende PKN-blad (nr. 150, april 2016) is hier meer over te lezen). 

Gouda, Martinus Nicolaas van Duijn, 1920-1925 

(Foto's Bert van der Lingen, Collectie Ruud Stam)

Deze maand geen kleipijp maar een fragment van een porseleinen pijp dat op 23 april door Jens Zaal werd meegenomen naar de jaarlijkse determinatie- en ruildag. De pijp heeft een, voor tabakspijpen, zeldzame voorstelling van de kruisiging van Jezus. Onder de afbeelding staat de tekst: ‘Die Kreuzigung Christi’. Het fragment is circa 30 jaar geleden op braakliggend terrein in het centrum van Bodegraven gevonden na de sloop van een woning. Het toeval wil dat de pijp op Goede Vrijdag is gevonden! Duitsland, 1870-1900.

 (Collectie Jens Zaal)    

Deze maand een bijzonder kleipijpje gemaakt door de firma Partsch in Theresienfeld (Wiener Neustadt) in Oostenrijk. Dit model werd verkocht onder de merknaam K.K Oest. Ung. Privilegium. Hij is gemaakt van een bijzonder fijne en hardbakkende rode klei dat doet denken aan steengoed. De pijp is vormgegeven als een Weense meerschuimpijp met het wapen van Hongarije en een fijne decoratie van krulwerk. Het is een halffabricaat dat is opgegraven op het oude fabrieksterrein. De pijp moest nog afgewerkt worden met een glazuurlaag waardoor die op een meerschuimpijp ging lijken. Er zijn van dit model vrij veel halffabricaten gevonden, maar er zijn weinig afgewerkte pijpen bewaard gebleven. Lengte 65 mm, hoogte 53 mm en breedte 20 mm. 

Collectie, foto’s en 3d model Arjan de Haan.

Voor 3d beelden: https://sketchfab.com/models/b9267dc818d54530ae3692918e01dada

Literatuur: Albert Halmos, ‘The Partsch pipe factory in Theresienfeld, Austria’. Journal of the Académie Internationale de la Pipe 2010 (3), p.141-146.

Deze maand een typisch Engelse pijp, met liefst 7 koppen of ketels. De pijp is met de hand samengesteld uit 9 andere pijpen. Dit soort pijp werd vanaf het einde van de 19e eeuw als ‘novelty’ of aardigheid gemaakt en diende vooral als etalage- of pronkstuk. De basis bestaat uit een forse pijp met kromkop ketel. Aan de steel zijn 6 andere koppen gemonteerd, telkens twee aan twee. Op de voorste twee zien we de bekende RAOB versiering, beide middelste koppen hebben een afbeelding met vaandels en de achterste twee hebben elk afbeeldingen van voetballers. Opvallend is dat de grootte van de koppen van voor naar achteren afneemt. Op de steel zijn vervolgens een tweetal paardjes gemonteerd. Het rookkanaal naar iedere kop is keurig doorgestoken.  

Collectie & fotos ; EK

Deze maand een fraaie lange pijp met een slanke trechtervormige ketel uit het eerste kwart van de achttiende eeuw. Tabaksketel en steel zijn fraai geglaasd met een agaatsteen. De pijp is, mogelijk met een potlood, geheel bedekt met een zwarte gloed die de pijp een glanzend en zilverachtig uiterlijk geeft. Dit is vrij zeldzaam. Mogelijk had deze behandeling, die niet door de pijpenmaker hoeft te zijn uitgevoerd, een bepaalde functie. Te denken valt bijvoorbeeld aan een rouw- of begrafenispijp. Het hielmerk is de schenkkan. De pijp zal gemaakt zijn in de werkplaats van de Goudse pijpenmaker Claes Leendertsz de Roos, die dit merk in de periode 1703-1727  in eigendom had.

Collectie Ruud Stam. 

Merk informatie: D.H. Duco, Merken en merkenrecht van de pijpenmakers in Gouda. Amsterdam, 2003.

Deze maand een fraai versierde pijpenkop met wapenschild tussen gekruld blad. Op het wapen staat een vogel in een boom en op een lint aan de onderzijde: C. D. BRAMIGK. Tot op heden was niet bekend wat deze tekst betekende. In het binnenkort te verschijnen Jaarboek 2016 zal een uitgebreid artikel over deze pijp verschijnen. Opdrachtgever voor het maken van deze pijp was de in Amsterdam woonachtige Duitse handelaar Christian Daniel Bramigk uit Anhalt-Köthen. Hij liet deze pijpen bij een drietal Goudse pijpenfabrikanten maken, waarschijnlijk voor de export naar Duitsland. Datering 1735-1743. Bodemvondst Amsterdam. Collectie Kees Faas.