Pijp van de maand december

Een Belgische leeuw uit een mal van Blanc Garin & Guyot uit Givet (Frankrijk).

 

Na de nederlaag van Napoleon werd in Europa vrede gesloten. Dat gebeurde tijdens het congres van Wenen in 1815. De Belgische en de Nederlandse provincies werden toen in één staat verenigd. België kwam zo onder het bewind van de Nederlandse koning Willem I. Hoewel zijn economisch beleid voordelig was voor de Belgische burgerij, ontstonden er toch protesten, vooral onder de katholieken. Deze protesteerden tegen de inmenging van Koning Willem I in kerkelijke aangelegenheden. Maar ook de Liberalen waren ontevreden omdat zij de regering van Willem I te weinig vrijheid vonden bieden. Ook de verslechtering van de economie in 1828 speelde een rol om de gewone burgerij in opstand te laten komen. In 1828 verenigden de katholieke en de liberale burgerij van het toekomstige België zich om een gemeenschappelijk eisenprogramma op te stellen. Dit ging de geschiedenis in als het zgn. unionisme of het monsterverbond.

 

Op 23 september 1830 brak de revolutie uit in Brussel. De Brusselse opstandelingen kregen steun van vrijwilligers van buiten de stad. Door deze opstand scheidde België zich af van de noordelijke provincies. Het Voorlopig Bewind riep de onafhankelijkheid uit op 4 oktober 1830 en op 3 november van datzelfde jaar kozen 30 000 cijns- en bekwaamheidskiezers, kiezers die over geld en/of bekwaamheden beschikten, het Nationaal Congres. Het Nationaal Congres keurde op 7 februari 1831 een voor die tijd progressieve grondwet goed.

 

Op 4 november 1830 begon te Londen een diplomatieke conferentie die over de toekomst van België zou beslissen. De grote mogendheden erkenden de scheiding van België en Nederland. Leopold van Saksen-Coburg werd in 1831 de eerste Koning der Belgen. Pas op 19 april 1839 aanvaardde de Nederlandse Koning Willem I het scheidingsverdrag tussen Nederland en België.

 

In het wapen van België staat de Belgische leeuw. Deze verschilt van de Nederlandse leeuw doordat deze Belgische leeuw geen pijlenbundel in zijn linker poot en geen zwaard in zijn rechter poot vasthoudt (afbeelding 1). 

 

De Franse fabriek Blanc Garin & Guyot, die in Givet gevestigd was, waar de Maas uit Frankrijk België binnenstroomt, speelde in op de nationalistische gevoelens in België en maakte een pijp in de vorm van een Belgische staande Leeuw met daarop het jaartal 1830, het jaar van het uitroepen van de Belgische onafhankelijkheid. De fabriek werd op 16 juni 1834 opgericht door Jean-Claude Blanc Garin en Jean Baptiste Guyot. Toen Jean-Claude in januari 1837 overleed nam zijn weduwe Marie-Thérèse Leclercq de fabriek over en kocht zij het aandeel van Jean Baptiste Guyot. In juli 1837 nam Charles Blanc Garin de fabriek over. De catalogus uit 1838 is door Marie-Thérèse opgesteld en bevatte ca. 300 pijpmodellen. In die tijd had de fabriek, die de toen de naam droeg Vve Blanc Garin, 120 werknemers en produceerde volgens de catalogus 15.000 tot 20.000 pijpen per dag.

 

Op de hier afgebeelde pijp staat het merk Blanc Garin & Guyot A Givet. De pijp is dus kennelijk gemaakt voordat de weduwe Blanc Garin de fabriek overnam. De pijp is dus waarschijnlijk tussen eind 1834 en juli 1837 gemaakt.

 

De vorm van deze pijp in de vorm van een staande leeuw is bekend als een 'pipe-statuette.'

 

Catalogus Blanc Garin: in het catalogi archief op deze site.

 

 

 

 

 

Pipe of the month december

A Belgian lion made in a mould of Blanc Garin Guyot from Givet (France).

 

During the Vienna congress in 1815, peace was negotiated throughout Europe, following Napoleons defeat. The Belgian and Dutch provinces were united, and Belgium came under the reign of the Dutch king Willem I. Although his economic policies were generally good for the Belgians, resistance did build, especially amongst the Catholics. They were of the opinion that the King involved himself too much in church and religious matters. But also the Belgian liberals did not agree with Willem as they felt he was not liberal enough. When general economic situations deteriorated in 1928, the Belgian catholics and liberals united and jointly presented their list of demands. This event is also known as 'unionism' or the 'monster alliance'.

 

A revolution broke out on september 23rd 1830 in Brussels and the uprising received a lot of support from the surrounding area's. This resulted in a separation of Belgium from it's northern neighbours. Independence was declared on october the 4th, and a month later a National Congres was installed.  At the same date, an international conference in London supported the separation and confirmed the separation between Belgium and the Netherlands. Leopold von Sakesen-Coburg became the first king of Belgium and the National Congres approved a new constitution on februari 7th in 1831.

 

It took until 1839 for the dutch king Willem I to accept this new reality.

 

The Belgian national crest shows a lion, which is different from it's dutch counterpart. The dutch lion holds a bundle or arrows in one paw, and a sword in it's right paw (see image).

 

The French pipe factory of Blanc Garin & Guyot, located in the town of Givet and at the border between France and Belgium, played into the Belgian nationalist sentiments by designing a pipe in the shape of a standing lion. The number 1830 is engraved, representing the year that the independence was declared. 

Jean-Claude Blanc Garin and Jean Baptiste Guyot established the factory on june 16th in 1834, and soon after, in januari 1837, Jean Claude passed away and his widow, Marie-Thérèse Leclercq, took over and she also purchased Guyot's shares. This only lasted a few months as in july of the same year, Charles Blanc Garin took over the entire company. 

 

The factory's catalogue from 1938 was put together by Marie-Thérèse and contained approximately 300 different pipe models. During that period, the factory was named 'Vve Blanc Garin', employed 120 people and (according to the catalogue), produced 15.000 to 20.000 pipes a day.

 

This pipe is marked with the text 'Blanc Garin & Guyot a Givet', so most likely it was made before the widow Blanc Garin took over the factory, most likely between the end of 1834 and july 1837.

 

The overall design of this pipe, basically in the shape of a statue, is also wider known as 'pipe-statuette'.

 

Catalogue Blanc Garin

 




Pijp van de maand november

Deze pijp van de maand is een uitzonderlijk groot en zwaar exemplaar. Het is een figurale pijp die doet denken aan de kleine kleipijpjes uit Ruhla, maar dan op het formaat van een presentatiepijp. De pijp is gemaakt van steengoed en afgewerkt met de typisch bruine steengoed glazuur. Aan de onderzijde van de pijp zit een zwaar handvat dat mogelijk gebruikt werd om de pijp op te laten rusten of om hem vast te houden.

 

Los van het formaat heeft deze pijp nog een apart aspect dat we, zij het sporadisch, ook kennen van andere pijpen in klei en meerschuim. Er zijn meerdere rookkanalen door de kop gestoken: bij de mond, de neusgaten en de oren. Dit betekent dat als de pijp gerookt zou worden hier eveneens rook uit komt, wat een apart effect geeft.

 

Er is nog een tweede voorbeeld van deze pijp bekend in een Spaanse collectie, maar er zijn een paar verschillen. Op de eerste plaats heeft die een lichter glazuur en zijn de oren, neusgaten en mond niet doorgestoken. Daarnaast zitten op de ketelrand twee scharnierpunten voor de montage van een deksel.

 

Vermoedelijk komen de pijpen uit Zweden, er zou een connectie zijn met de Höganäs steengoed fabriek in de gelijknamige plaats. De datering van deze fors uitgevoerde pijp ligt in de periode 1900-1925. De lengte van de bruine steengoed pijp 12.5 cm, de hoogte 18 cm en de breedte (zonder handvat) 8.5 cm. Het gewicht van deze fors uitgevoerde pijp is maar liefst 1.3 kilo.

 

 

 

Pipe of the month november

This month's featured pipe is remarkably large and heavy. This figural pipe resembles the (small) pipes that were made in Ruhla (Germany), but then in the size of a presentation pipe. The pipe is made of stoneware, and has a typical brown stoneware glazed finish. The bottom of the pipe is equipped with a heavy handle, possibly to carry or rest the pipe on.

 

Aside from it's size, there is another aspect to this pipe that is (sporadically) known from other clay or meerschaum pipes. The head has multiple smoke funnels at the mouth, the ears and the nostrils. This means that in case the pipe is being used, smoke will exit through these openings creating an added, dramatic effect.

 

Another example of such pipe is known from a Spanish collection, but both pipes differ in some aspects. The Spanish pipe has a lighter coloured glaze, and it's ears, nostrils and mouth have no openings, and on the bowls rim, two hinge points are seen which indicates that the bowl will have had a lid.

 

It is suspected that these pipes are made in Sweden, with a possible connection to the Höganäs pottery, located in the town with the same name. The pipe can be dated between 1900-1925, has a length of 12,5 cm, a height of 18 cm and width (excl. handle) of 8,5 cm. It's total weight is 1.3 kg!

  

 

 



Pijp van de maand oktober

Een bedevaartpijp als aandenken aan Hardenberg van de firma Wilhelm Klauer uit Baumbach in het Westerwald. Hardenberg is gelegen in het Bergisches Land, ten noorden van Wuppertal. Vooral in de tweede helft van de 19e eeuw, maar ook in de 20e eeuw was er een massale toestroom van gelovigen naar verschillende bedevaartsoorden. Bijvoorbeeld naar Kevelaar, Roermond (Onze Lieve Vrouw in ’t Zand), Sittard (O. l. Vrouw Van Sittard), Scherpenheuvel, Moresnet, Aken, Münster, Barweiler, Bornhofen, Heimbach, Kornelimünster en nog een aantal bedevaartsplaatsen meer. Vaak namen de pelgrims een souvenir mee van hun bedevaart. Een pijp met de voorstelling van het genadebeeld uit die plaats of kerk was als souvenir heel gebruikelijk. 

De pijp kan gedateerd worden aan het eind van de 19e eeuw of het begin van de 20e eeuw. De pijp is afkomstig uit een driedelige mal en is handbeschilderd in meerdere kleuren.

 

In Hardenberg vereren de pelgrims het Neviges-beeld van de Onbevlekt Ontvangen Maagd Maria. Het is een gravure in koperplaat met de afbeelding van de Moeder Gods, zoals beschreven in hoofdstuk 12 van de Openbaring van Johannes: "Een vrouw bekleed met de zon, de maan onder haar voeten en op haar hoofd een krans van twaalf sterren".

De aanbeden Maria-afbeelding is eigenlijk een klein prentje, maar is tegenwoordig ook op een zuil in de kerk aangebracht. Het prentje komt uit gebedenboek Das Himmlisch Palm-Gärtlein van de jezuïet Wilhelm Nakatenus uit 1660. De bedevaart is ontstaan doordat In het franciscanenklooster te Dorsten in september 1680 de 32-jarige franciscaan Antonius Schirley aan het bidden was uit het gebedenboek met de koperplaat van de Onbevlekte Ontvangenis, toen hij meende een stem te horen met de boodschap: "Breng mij naar Hardenberg, daar zal ik vereerd worden". Zo werd op 20 juli 1681 de eerste steen gelegd voor de bouw van het klooster en vond op 25 oktober de eerste bedevaart plaats.

 

 

Pipe of the month octobre

This month's featured pipe is a so called pilgrims pipe, made by the German factory of Wilhelm Klauer from Baumbach in the Westerwald region. The pipe was specifically made for the shrine in the town of Hardenberg, north of the city of Wuppertal. Especially from the second half of the 19th century, until well into the 20th century, pilgrimages to places like Kevelaar, Roermond, Sittard (NL), Scherpenheuvel, Moresnet (Be), Aken, Munster, Barweiler, Bornhofen, Heimbach, Kornelimunster and various others were very popular. Visitors to these places often took home a souvenir of their trip and clay pipes with religious decorations related to the place or church visited were very common.

This pipe can be dated at the end of the 19th century, or possibly the beginning of the 20th century. It was made using a three piece mould and has been hand painted in multiple colours.

 

In Hardenberg, the pilgrims honour the Neviges statue of the virgin Maria. It is represented by a copper engraving depecting Mother Maria, as described in chapter 12 of the revelation of Johannes. 'A woman dressed by the sun, with the moon at her feet and wearing a twelve starred crown.'

 

The picture in fact is a fairly small print, but nowadays it has also been placed in an enlarged form on a column in the church. The print originates from the book 'Das Himmlisch Palm-Gartlein' by Wilhelm Nakatenus from 1660.

The local miracle originated from the experience in september 1680 by the fransiscan Antonius Schirley, at that moment 32 years old, who was praying from the book when he heard a voice who told him to take the revelation to Hardenberg so that it would be praised. Following this guidance, the construction of a monastary in Hardenberg started on july 20th 1681. The first pilgrimmage took place on octobre 25th of that year.

 

 

 

 




Pijp van de maand september

De pijp van de maand september is een vrij zeldzame bodemvondst, die te dateren is in het begin van de 18e eeuw. De pijp heeft een ovale vorm met hiel en naar de roker toe gericht is een mannengezicht afgebeeld met een snor en ringbaard. Op het hoofd een tulband met versieringen en oorbellen in de beide oren. Dergelijke versieringen zijn vrij algemeen bekend onder de noemer 'huzaren-pijpjes' of 'turkenkopjes'. Dat het hier om een 'huzaar' gaat wordt onderstreept door de tekst 'HOESAAR' die aan de onderzijde van de kop is aangebracht. 

 

Huzarenpijpjes zijn vanuit Gouda bekend vanaf het begin van de 18e eeuw maar of de oorsprong daar ook ligt is onbekend. De meeste van deze pijpen werden doorgaans als rondbodem uitgevoerd, dus zonder hiel en waarschijnlijk met korte steel. Ook in Gorinchem werden dergelijke pijpen gemaakt die vooral op de goedkopere marktsegmenten waren gericht. De Gorinchemse modellen zijn vaak wel uitgevoerd met een eenvoudige puntvormige hiel en hebben een iets meer gedrongen ketelvorm.

 

Wat de hier afgebeelde pijp bijzonder maakt zijn de duidelijk ovale vorm van de kop en de hiel waarin een merk, in dit geval de 'dubbele strik', gestempeld is en voorzien is van een Gouds wapenschild als bijmerk. Het merk 'dubbele strik' was tussen circa 1704 en 1756 in Gouda in gebruik bij verschillende pijpenmakers. Tussen 1721 en 1750, de periode waarin deze pijp gemaakt zal zijn, was het merk in bezit van Jan Pietersz. Valkenburg. Behalve de vorm en hiel(merk) is ook de tekst HOESAAR afwijkend ten opzichte van de meeste Goudse en Gorinchemse modellen. 

 

Er is slechts één ander (incompleet) exemplaar met deze versieringen en vormgeving bekend, maar uitgevoerd met het hielmerk Zeeuwse Rijksdaalder. Dit merk had tussen 1714 en 1798 verschillende eigenaren. Beide pijpen zijn duidelijk afkomstig uit dezelfde persvorm, dus deze zal in die periode van eigenaar gewisseld zijn.

 

referenties:

Duco, D. - Merken en Merkenrecht van de pijpmakers in Gouda, 2003.

Duco, D. - De Nederlandse kleipijp, 1987.

website F.J. Maijenburg: https://www.goudsekleipijpen.nl/bewerkte-pijpen-18e/huzaren-moriaankopjes-18e-eeuw

website claypipes.nl

 

 

Pipe of the month september

This month's featured pipe is a fairly rare find, dating to the beginning of the 18th century. The bowl has an oval shape with a spur or heel, and facing the smoker is a man's face with moustache and short beard. On his head, the figure is wearing a decorated turban, and he has earrings in both ears. This type of decoration is fairly well known as 'hussar' or 'turk'. In this case the figure clearly represents a hussar, as the text 'HOESAAR' (=Hussar) is engraved on the lower part of the bowl.

 

Hussar pipes are known from Gouda, and were mostly made during the 18th century. Whether the decoration and style originates from Gouda is unknown. Most of these pipe models did not have a heel, and probably a fairly short stem. The pipemakers from the town of Gorinchem were also known for these type of pipes, and targeted the cheaper price categories with lesser quality and refinement. The hussar pipes from Gorinchem generally have a small pointed heel, and the bowl is smaller, more round.

 

The presented pipe is different, mainly because of it's clearly oval bowl shape and the heel in which a makers mark, in this case the 'double knot or bow' is stamped. On the side of the heel the Gouda crest is engraved.

The 'double knot' mark was used in Gouda between approximately 1704 and 1756, by various pipemakers. Between 1721 and 1750, the period during which this pipe was made, the mark was used by Jan Pietersz Valkenburg.  In addition to the shape and heel mark, also the added text HOESAAR is remarkable.

 

Only one similar (incomplete) find of this pipe is known, which has a different makers mark: 'the Zeeuwse Rijksdaalder'. This mark was used by different pipe makers between 1714 and 1798. Both pipes were clearly made in the same mould, which will mean that the mould changed ownership.

 

References:

Duco, D. - Merken en Merkenrecht van de pijpmakers in Gouda, 2003.

Duco, D. - De Nederlandse kleipijp, 1987.

website F.J. Maijenburg: https://www.goudsekleipijpen.nl/bewerkte-pijpen-18e/huzaren-moriaankopjes-18e-eeuw

website claypipes.nl 

 

 

 

 


Hielmerk dubbele strik en het Goudse wapen als bijmerk.


Exemplaar met hielmerk de Zeeuwse Rijksdaalder, collectie F. Mayenburg (www.goudsekleipijpen.nl)

 

 

 



Pijp van de maand augustus

De pijp van de maand betreft een pijp die in 1980 in de binnenstad van Schiedam is opgegraven en werd gepresenteerd als een Jacob-pijp. De pijp vertoond gelijkenissen met de bekende Jacob-pijpen die in diverse formaten voornamelijk in Belgische en Franse pijpenfabrieken werden gemaakt. De pijp is vervaardigd door de firma Gambier in Givet, Frankrijk. Pijpen van deze firma worden In Nederland niet vaak als bodemvondst aangetroffen.  De in Schiedam opgegraven pijp draagt modelnummer 80. In de catalogi staat dit model niet afgebeeld maar in de nomenclaturenlijsten van de catalogi uit 1879, 1886 en 1894 staat dit nummer vermeld als ‘Rabbin, tête’. 

 

Het is een grote figurale pijp met gebogen steel met manchet. De tabaksketel is in de vorm van het hoofd van een man met lange baard die uitloopt in twee punten en een omhooglopende snor. De man heeft een bontkraag om zijn nek en draagt een muts met een kwast aan de achterzijde. De zijkant van de steel is versierd met roosjes en twee gestippelde medaillons waarin het modelnummer 80 aan de linkerzijde en ‘Gambier a Paris’ aan de rechterzijde. Aan de onderzijde van de steel is het merk ‘JG’ gestempeld. 

 

Het ontwerp stelt een rabbijn of rabbi voor, een geestelijk leider van de Joodse gemeente. Een rabbijn is een joodse geleerde die een expert is op het gebied van de halacha, de joodse wet. Rabbi is een oud-hebreeuwse term voor leraar. In Frankrijk werd in 1808 het Centraal Israëlitisch Consistorie van Frankrijk opgericht, waarbij er drie opperrabbijnen van Frankrijk werden benoemd, de eerste, tweede en derde opperrabbijnen.  Napoleon I benoemde David Sintzheim, toen president van het Groot Sanhedrin (Joods Hooggerechtshof) tot eerste opperrabbijn van het Centraal Consistorie, met Abraham Vita de Cologna en Emmanuel Deutz als tweede en derde opperrabbijn. 

 

Uit het feit dat de pijp niet in een fabriekscatalogus van Gambier is afgebeeld valt af te leiden dat hij geen grote populariteit genoot en daarom niet in grote hoeveelheden geproduceerd zal zijn. De hier afgebeelde pijp is dan ook het enige bekende exemplaar.  

 

Frankrijk, J. Gambier, ca 1870-1900. De hoogte is 7,2 cm en de lengte van de steel 3 cm.

 

 

Pipe of the month augustus

This month a pipe that was excavated in 1980 in the city center of Schiedam and was presented as a Jacob pipe. The pipe shows similarities with the well-known Jacob pipes, which were mainly made in Belgian and French pipe factories in various sizes. The pipe is manufactured by the Gambier company in Givet, France. Pipes from this company are not often found as archaeological finds in the Netherlands. The pipe excavated in Schiedam bears model number 80. This model is not shown in the catalogs, but in the nomenclature lists of the catalogs from 1879, 1886 and 1894 this number is stated as 'Rabbin, tête'.

 

It is a large figural pipe with a curved stem. The bowl is in the shape of a man's head with a mustache and a long beard that ends in two points. The man has a fur collar around his neck and on wears a hat with a tassel at the back. The side of the pipe stem is decorated with roses and two dotted medallions with the model number 80 on the left and 'Gambier a Paris' on the right. A 'JG' mark is stamped on the underside of the pipe stem.

 

The design represents a rabbi, a spiritual leader of the Jewish community. A rabbi is a Jewish scholar who is an expert on halacha, the Jewish law. Rabbi is an ancient Hebrew term for teacher. In France, the Central Israelite Consistory of France was established in 1808, appointing three Chief Rabbis of France, the First, Second, and Third Chief Rabbis. Napoleon I, appointed David Sintzheim, then President of the Great Sanhedrin (Jewish Supreme Court), first Chief Rabbi of the Central Consistory, with Abraham Vita de Cologna and Emmanuel Deutz as second and third Chief Rabbi.

 

The fact that the pipe is not depicted in a Gambier factory catalog indicates that it was not very popular and therefore would not have been produced in large quantities. The pipe depicted here is therefore the only known example.

 

France, J. Gambier, ca 1870-1900. Height of the bowl 7.2 cm, and the length of the stem 3 cm. 

 

 

 

 



Pijp van de maand juli

Deze pijp van de maand is een bijzonder exemplaar gemaakt van hout. Hij heeft een bolle vorm met een hoog, taps toelopende deksel. De pijp is ingelegd met parelmoer, in de vorm van wapenschilden met tweekoppige adelaars. Aan de onderzijde van de pijp staan de initialen van de eigenaar: ‘F. A.’. De pijp is aan de voorzijde van de deksel gedateerd met 1818. De vorm van de pijp doet vermoeden dat deze is gemaakt in Slovenië.

 

Deze manier van decoreren is typisch voor de regio. Tot op de dag van vandaag zijn in toeristenwinkels pijpen te krijgen met parelmoer inlegwerk. Deze pijp van de maand staat niet op zichzelf, er zijn meerdere voorbeelden te vinden met vergelijkbare decoraties. Twee voorbeelden uit de collectie van Marieke de Haan-Hovingh laten sterke overeenkomsten zien met deze pijp.

 

De eerste is een pijp in dezelfde vorm, en met een vergelijkbaar hoog deksel en sluiting. Deze zilveren montering is gemerkt ‘Ljubljana’ en is iets recenter dan de pijp van de maand.

 

In dezelfde collectie bevindt zich ook een pijp met een Hongaars lobben model dat op dezelfde manier versierd is. Ook dit exemplaar lijkt iets recenter te zijn dan de pijp van de maand. Het is aan de hand van de zilvermerken niet af te leiden waar de pijp gemaakt is, maar het vermoeden is dat ook dit exemplaar uit Slovenië komt.

 

Verdere voorbeelden van dit soort versieringen zijn te vinden in de collecties van het Amsterdam Pipe Museum en de Rothschild collectie.

 

 

Pipe of the month july

This pipe of the month is a special piece made of wood. It has a convex shape with a high, tapered lid. The pipe is inlaid with mother-of-pearl, in the form of coats of arms with double-headed eagles. At the bottom of the pipe are the initials of the owner: ‘F. A.’. The pipe is dated on the front of the lid: 1818. The shape of the pipe suggests that it was made in Slovenia.

 

This way of decorating is typical for the region. To this day, in tourist shops, pipes with mother-of-pearl inlays are available. This pipe of the month does not stand alone, there are several examples with similar decorations. Two examples from Marieke de Haan-Hovingh's collection show strong similarities with this pipe.

 

The first is a pipe in the same shape, and with a similarly high lid and closure. This silver mount is marked Ljubljana and is slightly more recent than the pipe of the month.

 

In the same collection there is also a pipe with a Hungarian lobed model, decorated in the same way. This example also seems to be a bit more recent than the pipe of the month. It cannot be deduced from the silver marks where the pipe was made, but it is suspected that this pipe also comes from Slovenia.

 

Further examples of this type of decoration can be found in the collections of the Amsterdam Pipe Museum and the Rothschild collection.

 


Verschillende detail foto's van de hierboven beschreven pijp.

 

 

Hieronder een tweetal gelijksoortige pijpen van ander model.





Pijp van de maand juni

Deze maand een bijzondere tabakspijp van een afwijkend materiaal en ontwerp. De pijp is gemaakt van kunststof en heeft een zeskantige ketel en een rechte (helaas afgebroken) steel. De pijp dateert uit de jaren 1920-1935 en is gemaakt in een door het kubisme beïnvloedde Art-Deco stijl, zoals ook bij Bauhaus. Dit wordt veelal gekenmerkt door uitbundige kleuren, geometrische figuren, zigzaglijnen, en gestileerde vormen. Deze kenmerken komen ook terug in deze tabakspijp waarvan nog geen parallellen zijn gevonden. De onderkant van de tabaksketel en de steel is van een roodbruine kunststof en de bovenkant van de steel en de tabaksketel van ivoorwitte kunststof. De geometrische figuren rond de tabaksketel zijn uitgesneden en daarna ingelegd met blauwe kunststof. 

De pijp dateert uit de Roaring Twenties, toen de mode steeds uitdagender werd, met transparante stoffen, vleeskleurige glanzende zijde kousen, diepe decolletés, een blote rug, lange sjaals en een sigarettenpijpje. In deze jaren werd het voor vrouwen acceptabel om in het openbaar te roken en dat deden ze in stijl, met lange, extravagante sigarettenpijpjes of pijpjes van opvallend design, materiaal en kleur zoals de hier afgebeelde pijp. Een fraai voorbeeld van design uit de jaren twintig is te zien op het kunstwerk ‘Where there's smoke there’s fire’ uit ca.1920.

 

Veel kunststof pijpjes uit deze periode zijn bedoeld voor het roken van sigaretten, maar deze Art Deco pijp heeft een grotere inhoud en is gebruikt om gesneden tabak te roken. Een vergelijkbaar pijpmodel, van dezelfde vondstlocatie, is gemaakt van bruinrood bakeliet. 

 

De pijp is gevonden op een perceel langs de Ringdijk in Leimuiden dat tussen 1927 en eind jaren veertig gebruikt werd als vuilstort van de gemeente Haarlem. Naast de vele duizenden voorwerpen zijn ruim 800 voorwerpen gevonden die te maken hebben met het gebruik van tabak. Deze vondsten variëren onder meer van tabakspijpen, emaillen tabaksreclame, asbakken en kwispedoors tot porseleinen sigarettenhouders, sigarenknippers, tabaksdozen en aanstekers. Vrijwel alles wat vanaf het midden van de jaren twintig tot eind jaren veertig in de gemeente Haarlem werd gebruikt bij het roken en kauwen van tabak is op de voormalige vuilnisbelt teruggevonden. Het is de bedoeling een aparte publicatie te wijden aan dit rookgerei en aanverwante artikelen. Zo zijn er naast tabakspijpen ook veel bellenblaaspijpjes gevonden en klein aardewerk die door pijpenmakers als bijproduct werden vervaardigd.

 

Bert van der Lingen

 

Op dit moment worden er in het Cultuur Historisch Museum vele honderden van de hier gevonden voorwerpen tentoongesteld. Meer info hier.

 

Pipe of the month june

This month we highlight a remarkably designed tobacco pipe made from a different material. It is made of a type of plastic and has a hexagonal shaped bowl and a straight (broken) stem. The pipe dates from the period 1920-1935 and is made in the Art-Deco style, influenced by cubism, similar to what is known as Bauhaus. Characteristics are the abundant colours, geometrical figures, zig zag lines and highly stylized shapes. These characteristics are also present in this pipe, of which to date, no equals are known. The bottom of the bowl and stem are made of a red-brown coloured plastic, and the top of the stem and bowl are made from a ivory white plastic. The geometrical shapes on the bowl have been cut out and inlaid with a blue plastic.

The pipe was made in the period we also know as the 'Roaring Twenties', when fashion became more provocative. Transparent materials, skin coloured shiny silk stockings, low cut decolletes, bare backs, long scarfs and a cigarette pipe. During these years it became highly acceptable for women to smoke in public and they did so in style, in fashionable outfits, complemented by long, extravagant cigarette holders or pipes with eye catching designs, materials and coloure like the one highlighted here. It is a beautiful example of twenties design and is also depicted at the work of art called 'Where there's smoke there's fire', which is dated around 1920.

 

Many plastic pipes from this period where designed to smoke cigarettes, but this Art Deco pipe has a larger bowl and has been used to smoke cut tobacco. A comparable model was found at the same location but was made of brown/red bakelite.

 

The pipe was found on a piece of land in the town of Leimuiden, which was used between 1927 and the late 1940s as a garbage dump of the city of Haarlem. Many thousands of items were recovered during excavations by enthusiast hobbyists. Over 800 of the found items are related to smoking and include pipes, metal advertising signs, ash trays, spittoons, cigar and cigarette holders, cigar cutters, tobacco boxes and lighters. Virtually every possible item used for advertising, buying and smoking or chewing tobacco was found at the former dump site. A dedicated publication focussing on these tobacco related items is scheduled for the near term.

 

Bert van der Lingen

 

 


'Where there is smoke, there is fire', ca. 1920.


Adolf Thiers (bron Wikidata.org)
Adolf Thiers (bron Wikidata.org)

Pijp van de maand mei

 

Adolphe Thiers was premier van Frankrijk in 1836, 1840 en 1848 en vele jaren kamerlid en minister. Hij was niet alleen politicus, maar ook een vooraanstaand historicus. Door hem werd ondermeer tussen 1823 en 1827 een tiendelige Geschiedenis van de Franse Revolutie geschreven. Hij noemde het republikanisme van de Revolutie het centrale thema van de moderne Franse geschiedenis.

 

Hij was een tegenstander van keizer Napoleon III, die heerste van 1848 tot 1871. Na de val van Napoleon III, die gevangengenomen werd na de slag van Sedan, die Frankrijk smadelijk van Pruisen verloor en de afkondiging van de Derde Franse Republiek, werd Thiers de held van de monarchisten. Zij wonnen de verkiezingen voor een Nationale Vergadering. Op 17 februari 1871 koos de Nationale Vergadering in Versailles Thiers tot "hoofd van de uitvoerende macht van de Republiek". In die functie voerde hij vredesbesprekingen met de Duitse kanselier Otto von Bismarck. Aanvankelijk was Thiers Staatshoofd (eigenlijk een voorlopige president van Frankrijk) van 1871 tot 1873. Daarna heel kort de voorlopige president.

Een grote verdienste van hem was dat hij ervoor gezorgd heeft dat de Duitse troepen, twee jaar voordat dit was afgesproken, grote delen van Frankrijk verlieten. Zijn onderdrukking van de revolutionaire Commune van Parijs in 1871, waar geprobeerd werd een vorm van democratie gestalte te geven, leidde echter tot de dood van 35.000 inwoners van Parijs. Hij verloor zijn macht in 1873, toen generaal Patrice de Mac-Mahon de eerste volwaardige president van de Republiek werd.

 

De hier getoonde pijp is een portretpijp van Fiolet uit St-Omer en is in vier kleuren geëmailleerd. Het is een politieke pijp, waarmee je kon laten zien welke politicus je steun had. Dat Thiers zowel geliefd als omstreden was maakte dat Fiolet ervoor koos een portretpijp van hem op de markt te brengen.

 

Fiolet was een van de grootste Franse pijpen-producenten. Het bedrijf is al in 1763 opgericht door Thomas Fiolet. De fabriek bleef bestaan tot 1921. De hier getoonde pijp is vermoedelijk uit de periode waarin Thiers staatshoofd was (1871-1873). 

 

De pijp is stevig gerookt. Om plezieriger te roken en niet de harde keramische steel tussen de lippen en tanden te hoeven houden, is het uiteinde van de steel omwikkeld met een touwtje.

 

 

Pipe of the month may

Adolphe Thiers was the prime minister of France in 1836, 1840 and 1846. Many years he served as both member of the chamber as a minister. He was not only a politician, but also a renowned historian. Between 1823 and 1837 he wrote, amongst others, a series of 10 volumes about the history of the French revolution. He was the one that stated that the 'republicanism' of the revolution was the central theme in modern French history.

 

He was an adversary of emperor Napoleon III who ruled between 1848 and 1871. After Napoleon's reign ended by his arrest after the battle of Sedan, lost by the French to the Pruissians and the start of the Third French Republic, Thiers became the hero amongst the monarchists. They won the elections and on February 17, 1871, the newly established National Assembly in Versailles choose Thiers to become the head of the 'executive branch of the Republic'. In this function he headed the peace negotiations with the German emperor Otto von Bismarck. Initially, Thiers was the head of state or temporary president of France between 1871 and 1873. After that shortly the temporary president.

 

One of his major accomplishments was that the German troops who were occupying large swaths of land in France, left two years earlier then agreed upon.

His suppression of the revolutionary Commune de Paris in 1871, which formed an attempt to establish a form of democracy, lead to the death of approximately 35.000 Parisian residents. He lost power in 1873 when General Patrice de Mac-Mahon became the first true president of the Republic.

 

This pipe shows Thiers' portrait, and was made by the company Fiolet of Saint-Omer. It is enamelled in four colours. It is a political piece, with which the smoker could show his support.

 

Fiolet was one of the largest French pipe manufacturers and was established in 1763 by Thomas Fiolet. The factory remained in operation until 1921. This pipe was probably made in the period that Thiers was the head of state between 1871 and 1873.

 

The pipe has been smoked heavily. To support a comfortable smoking experience without the hard baked stem sticking to the smokers lips, the mouthpiece has been 'smoothed' by winded, thin rope.




Pijp van de maand april

Deze maand aandacht voor een 17e eeuwse kleipijp die voorzien is van opvallend ruwe versieringen in de vorm van raderingen en een tweetal stempels. Deze versieringen zijn met de hand aangebracht nadat de pijp in de persmal was gevormd en voordat de pijp gedroogd en gebakken werd. 

 

De pijp is in eerste instantie geglaasd en na deze polijstwerkzaamheden zijn er relatief grove diagonale raderingen op de ketel aangebracht. Vervolgens zijn links en rechts op de zijkant van de ketel stempels met een fleur de lis afbeelding aangebracht. In eerste instantie ogen ze dermate slordig dat de benaming 'versiering' niet op zijn plaats is. Waarom zou een pijpenmaker de tijd nemen om de pijp met de hand na te bewerken op een manier die niet echt fraai of esthetisch verklaarbaar is?

 

Het steelfragment dat gelukkig nog aan de kop zit biedt hiervoor de verklaring. Vlak bij de plek waar de steel is afgebroken, blijkt de steel al eerder gebroken te zijn geweest, waarschijnlijk terwijl deze uit de persvorm kwam en nog niet helemaal droog was. De reparatie is uitgevoerd door de delen weer aan elkaar te klemmen en af te smeren met dunne klei. De reparatie zal niet fraai geoogd hebben en daarom besloot de pijpenmaker om de breuk te maskeren met extra raderingen, die als een soort 'plakband' in diagonalen rond de steel en ook ketel zijn aangebracht. 

 

Deze pijp heeft een hielmerk in de vorm van een monogram van de letters AA, met aan weerszijden een ster en een kroon erboven. Dit merk wordt toegeschreven aan de Goudse pijpenmaker Anthoni Allijn, die tussen circa 1630 en 1650 actief was. Hij heeft waarschijnlijk meerdere merken gebruikt. Zo zijn o.a. verschillende variaties van een AA monogram bekend, als ook een tweetal merken met de letters A en A geplaatst naast een afbeelding van resp. gekroonde en gekruiste degens, en een hart met pijlen daardoor heen.

De hier afgebeelde pijp is op basis van afmetingen en model gemaakt in de periode rond 1650 en gevonden in Rotterdam.

 

Opvallend is dat een soortgelijke gerepareerde versie van een kleipijp gemerkt met AA in Nieuwkoop gevonden is. Ondanks het feit dat kleipijpen in relatief goedkoop massagoed waren, was iedere pijp er blijkbaar een, en werd er niets weggegooid dat niet echt kapot was!

 

referenties:

Duco (2003) Merken en merkenrecht van de pijpenmakers in Gouda. Amsterdam. 

https://www.claypipes.nl/merken/letters/aa/

 

Pipe of the month april

This month we highlight a 17th century clay pipe which has some remarkable, primitive decorations and two stamps in the shape of a 'fleur de lis'. These decorations have been added after the pipe was taken out of the mould, but before it was dried and fired.

 

The pipe seems to have initially been carefully finished and 'glased', but afterward, fairly rough diagonals of pointed lines have been added to the bowl. On the left and right side of the bowl a 'Fleur de lis' has been stamped. These decorations are crude, and don't really justify the term 'decoration'. Why would the pipe maker take the extra time to manipulate what seems to have originally been a high quality finished pipe, in a way that does not add to the looks or overall presentation?

 

The piece of stem that is still attached to the bowl provides us with the explanation. Close to where the stem is broken off, it becomes clear that the stem had been broken before, most likely after it came out of the mould and had undergo its first phase of finish, but before it was fired in the kiln. The stem has been repaired by attaching both ends of the broken stem, and 'glue-ing' them together using liquid clay. To mask this 'glue', the decorations have added as a sort of a 'band aid' in diagonal patterns around the stem, winding up to the bowl.

 

The pipse is marked with a crowned monogram of the letters AA, flanked by a star on both sides. This mark is attributed to the Anthoni Allijn, a pipe maker from Gouda, who was active between approx. 1630 and 1650. Anthoni seems to have used different variations of his initials in monogram style, as well as one in combination with crowned, crossed swords and one with a crowned heart and two arrows.

 

Looking at the size and model, this pipe has been made in the years around 1650, it was found in Rotterdam.

 

A similar repaired version of a pipe marked with AA was found in the town of Nieuwkoop. Despite the fact that clay pipes were relative cheap, mass produced 'consumables', every pipe counted for the pipe maker and as long as it could be repaired, it was not thrown away!

 

References:

Duco (2003) Merken en merkenrecht van de pijpenmakers in Gouda. Amsterdam. 

https://www.claypipes.nl/merken/letters/aa/ 




Pijp van de maand maart 2022

Deze bijzondere pijp van de maand verbindt oost en west. Van de meeste Europese pijpenmakers is het bekend dat ze ook oosterse modellen, zogenaamde tsjiboek pijpen maakten. Andersom is het echter een veel minder algemeen fenomeen.

 

Oost

Deze pijp, gemaakt van een fijne rode pijpaarde, en afgewerkt met engobe, goud en zilver is een product uit Tophane, Istanboel. Deze pijp, gemaakt door Hasan en gedateerd 1880 is van de allerhoogste kwaliteit. Dit is voor producten uit Tophane niet ongewoon, maar wat deze pijp buitengewoon maakt is het model.

 

West

De pijp heeft niet een van de traditionele tsjiboek vormen, maar een model dat duidelijk herkenbaar is als een Centraal-Europese manchet pijp. Het gaat hier om een pijp met cilindrische ketel en steel insteek, met geornamenteerde, verstevigde randen. Dit model is typisch voor producten uit Tsjechië, maar is ook gemaakt in bijvoorbeeld Oostenrijk.

Met dit soort modellen richtten de Turkse pijpmakers zich rond 1900 op de westerse markt. De verkoop op de eigen markt liep in die tijd sterk achteruit, maar op de Europese markt was er nog wel vraag naar de duurdere en hoogwaardige Turkse producten.

 

Voorbeelden

Op de afbeelding staat de Turkse pijp naast een drietal Centraal-Europese pijpen staan. Deze pijpen zijn gemaakt door Karol Zachar (Tsjechië), A. Hammer (Tsjechië) en Anton Ress (Oostenrijk). 

 

 

Pipe of the month march 2022

This special pipe of the month connects east and west. It is known that most European pipe makers also made oriental models, so-called chibouk pipes. Conversely, however, it is a much less common phenomenon.

 

East

This pipe, made of a fine red pipe clay, and finished with engobe, gold and silver, is a product from Tophane, Istanbul. This pipe, made by Hasan and dated 1880 is of the highest quality. This is not uncommon for Tophane products, but what makes this pipe extraordinary is the model.

 

West

The pipe does not have one of the traditional chibouk shapes, but a model that is clearly recognizable as a central European stub-stem pipe. This is a pipe with a cylindrical bowl and stem insert, with ornamented, reinforced edges. This model is typical for products from the Czech Republic, but is also made in Austria, for example.

 

With these types of models, the Turkish pipe makers focused on the western market around 1900. Sales on the domestic market declined sharply at that time, but there was still demand on the European market for the more expensive and high-quality Turkish products.

 

Examples

In the photos below you can see the Turkish pipe next to three central European pipes. These pipes were made by Karol Zachar (Czech Republic), A. Hammer (Czech Republic) and Anton Ress (Austria).

 



Pijp van de maand februari 2022

 

Deze maand een Amerikaanse portretpijp van admiraal George Dewey (1837-1917) uit de tijd van de Spaans-Amerikaanse oorlog. Hij werd bekend door zijn zege in de Slag in de Baai van Manilla in 1898. Van zijn eigen manschappen kwam in deze slag niemand om. Het nieuws van de overwinning maakte George Dewey tot een grote held in de Verenigde Staten. In 1903 werd hij geëerd met de rang van ‘Admiral of the Navy’, de hoogstgeplaatste graad in de Amerikaanse marine. Hij was de eerste en enige in de geschiedenis van de Verenigde Staten die deze rang ontving.

 

De pijp draagt als merk ‘The Buckwheat Trade Mark’. Dit was het merk van de William Demuth Company uit New York. Op andere exemplaren dan de hier afgebeelde pijp, staat in het metalen busje een driehoek met de letters WDC, de afkorting van William Demuth Company. De pijp komt ook voor met een schuin naar boven lopende steel. Op de steel staat pure rubber. William Demuth (1835-1911) is in Duitsland geboren. Met 16 jaar kwam hij naar de Verenigde Staten zonder een cent te bezitten. Na een serie kleine baantjes werd hij aangesteld als klerk bij een importeur van tabak in New York. In 1862 richtte hij zijn eigen zaak op. Dit bedrijf werd een van de belangrijkste groothandel- en detailhandelszaken ter wereld in pijpen, rokersartikelen en tabak. Het is echter zeer de vraag of Demuth kleipijpen vervaardigde in de tijd dat deze pijp op de markt kwam. Vermoedelijk is de pijp gemaakt door de pijpenmakerij van Charles Kurth Co. uit Brooklyn, New York, welke in 1911 werd overgenomen door American Clay Pipe Works. 

 

 

 

 

 

 

Pipe of the month february 2022

 

This month we highlight an American made figural pipe, depicting admiral George Dewey (1837-1917), who was active during the Spanish-American war. Dewey became famous for his victory during the Battle in the Bay of Manilla in 1898. During this battle, none of his men died, and the victory made him a hero in the United States. In 1903, he was honoured with the rank of 'Admiral of the Navy', the highest position in the America navy. George Dewey was the first and only to receive this title in the entire history of the United States.

 

The pipe is marked with 'The Buckwheat Trade Mark', a mark that was used by the William Demuth Company from New York. Other known versions of this pipe have the letters WDC, short for William Demuth Company, stamped in the metal tube. Another version of this pipe has a curved stem.

The stem shows the text 'Pure Rubber'.

 

William Demuth (1835-1911) was born in Germany and at the age of 16 he arrived in the US, without any means or resources. After a series of minor jobs, he started working as a clerk at a tobacco import company. In 1862 he established his own firm which grew out to become one of the most important distribution and sales organisations for smokers accessories and tobacco. Whether Demuth made this pipe is not known, most likely it was produced by the Charles Kurth Company, a pipemaker from Brooklyn which was acquired by the American Clay Pipe Works in 1911.

 

 

 





Pijp van de maand januari 2022

 

De deze maand uitgelichte pijp is maar liefst 17 cm hoog en gemaakt om als etalage-stuk in de winkel vitrine van een pijpen- en/of tabakszaak te dienen, maar bijvoorbeeld ook als pronkstuk tijdens een tentoonstelling of beurs. Hoewel de pijp dus niet specifiek gemaakt is om uit te roken zijn er wel gerookte exemplaren bekend.

 

De pijp is gemaakt door de Noord Franse firma Gambier, waarvan meerdere etalagepijpen bekend zijn, die echter geen van allen in de fabriekscatalogi zijn opgenomen.

 De meeste zijn tussen circa 1860 en 1880 gemaakt. De ketel toont een afbeelding van een bebaard en besnord mannengezicht met tulband en een ketting om zijn nek. Een kleiner, regulier formaat van een pijp met dezelfde afbeelding is bekend onder catalogus nummer 748, genaamd 'Pacha'. De pijp wordt ook omschreven als 'Balthazar', de zoon van koning Nabonide, van het Nieuw-Babylonische Rijk, die heerste tot 539 voor Christus. In dat jaar kwam Babylon in handen van de Perzen en bij de inval zou Balthazar om het leven gekomen zijn. 

 

Balthazar staat bekend als een bon vivant en gaf regelmatig grote en uitbundige feesten hetgeen mogelijk de reden is dat op de onderzijde van de kop een afbeelding van een Bacchus of Sater kop met rondom wijnranken is afgebeeld. De pijp is uitgevoerd als een manchetpijp waar een aparte steel in de manchet aan de achterzijde gestoken diende te worden. Aan de rechter voorzijde van de buste is de pijp gemerkt met de initialen van de firma, JG. Op basis van de uitvoering van dit merkstempel is het goed mogelijk dat deze uitvoering van de pijp van voor 1860 stamt.

 

Om de enorme omvang van de pijp weer te geven is ernaast een Frans pijpje met man en tulband geplaatst, dat een hoogte heeft van 2,6 cm. Dergelijke kleine pijpjes stonden bekend als 'mignonettes' of, in het geval van de hier afgebeelde pijp, van de firma Dutel Gisclon, als 'pipe jouet'.

 

 

Meer informatie over de firma Gambier en haar producten: www.gambierpipes.com

 

 

 

Pipe of the month january 2022

 

This month we highlight a very large pipe, it measures 17 cm in height and was made to be a presentation piece for a shop display, and to serve as a promotional item during exhibitions. Although this pipe was not made specifically for smoking, there are examples of such pipes that have been smoked.

 

The pipe was made by the company Gambier from the North of France, which is known to have made multiple different presentation pipes, none of which is mentioned in any of the catalogs.

Most of these presentation pipes have been made between 1860 and 1880. The bowl of this pipe represents a man's face with moustache and beard, and wears a turban and a necklace. A smaller, 'regular' version of a tobacco pipe with a similar decoration can be found in the various Gambier catalogs, under number 748, named 'Pacha'. The pipe represents 'Balthazar', sone of king Nabonide of the New-Babylonian empire, who ruled until 539 bc. In that year, Babylon was captured by the Persians and during the invasion, Balthazar was killed.

 

Balthazar is known as a 'bon vivant' and is known for it's large and abundant parties, which possibly is a reference to the depiction of a Bacchus or Sater face at the bottom of the pipe. The pipe is marked on the lower right part of the front with the well known JG mark of the Gambier factory. The shape and form of this mark was mostly used around 1850 so it is very possible that this pipe was made before 1860.

 

To show it's enormous size, a smaller, similar clay pipe is presented with a similar man's face wearing a turban. This smaller pipe measures 2.6 cm in height. These type of pipes were known as 'mignonettes' or, in the case of this example as a 'pipe jouet'. This one was made by the company Dutel Gisclon around the same time as Gambier made it's Balthazar.

 

 

 

More information about the company Gambier and it's products can be found at : www.gambierpipes.com

 

 

 

 


Detail van de voorzijde met medaillon en rechts het JG merk.
Detail van de voorzijde met medaillon en rechts het JG merk.

 

 

Links: de onderzijde van de kop met afbeelding van een Bacchus-kop of Sater, omgeven door wijnranken.