Tentoonstelling ‘Haarlems weggegooid verleden’
Cultuur Historisch Museum in Ter Aar
Van 28 mei tot 11 september 2022 wordt in het Cultuur Historisch Museum in Ter Aar de tentoonstelling ‘Haarlems weggegooid verleden’ gehouden. In het museum wordt een selectie getoond van de vondsten van de voormalige vuilnisbelt van de gemeente Haarlem langs de Ringvaart in Leimuiden. De vondsten laten de materiële cultuur zien van de inwoners van Haarlem en beslaan vrijwel alle thema’s uit het dagelijks leven uit de periode ca.1925-1945. Daarnaast is een klein aantal 17e - 19e eeuwse vondsten te zien die, mogelijk vanuit historisch of emotioneel oogpunt, langere tijd bewaard zijn gebleven maar uiteindelijk toch met het huisvuil zijn weggegooid.
In de jaren twintig van de twintigste eeuw zocht de stad Haarlem een alternatief voor de verwerking van het stadsafval. De oplossing vond men langs de Ringvaart bij Leimuiden op rietgronden met een totale lengte van ca.1400 meter. In de jaren twintig van de twintigste eeuw groeide het aantal inwoners van Haarlem naar 100.000 en in 1945 bedroeg dit aantal 150.464. De enorme hoeveelheid vuilnis, die deze inwoners over een periode van zo’n twintig jaar hebben weggegooid, verdween voor een groot deels in de slappe veengrond van Leimuiden. Enkele jaren geleden werd bij boringen op het perceel nog een vier meter dikke laag afval gemeten.
Al tijdens het storten werden grote metalen voorwerpen en vodden uit het vuilnis gehaald. De arbeiders die dit werk deden werden betaald uit de opbrengst van de verkoop van deze goederen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd door omwonende gezocht naar oud ijzer en bruikbare of verkoopbare voorwerpen, zoals schoenen en kookpannen. Voor kinderen uit de omgeving was het een geliefde plek om na school te vertoeven op zoek naar spullen. Ook na de oorlog werd er met regelmatig op de oude vuilnisbelt gezocht door de lokale bevolking.
Vanaf de jaren zeventig zochten ook diverse amateurarcheologen op het terrein naar vondsten. Het resultaat hiervan is te zien tijdens de tentoonstelling ‘Haarlems weggegooid verleden’.
De vele duizenden voorwerpen geven een gedetailleerd beeld van het materiële bezit in Haarlem in de periode ca.1925-1945 waaronder verschillende thema’s, zoals handel en nijverheid, mobiliteit en vervoer, voeding en voedselbereiding, rookgerei, keukengoed, servies, drank en drankbereiding, speelgoed, vrije tijd en oorlog. Rond 1920 begint de emaillen-industrie op te komen, waarvan talloze voorbeelden zijn gevonden zoals pannen, theeketels, straatnaambordjes, huisnummers en naambordjes. Veel voorwerpen van de vuilstort hebben te maken met handel en industrie van Haarlemse bedrijven waaronder melkfabrieken, brouwerijen en jeneverstokerijen.
De opening van de vuilstort en de jaren waarin de stort gebruikt werd, viel in een roerige periode. Zes jaar eerder was de Eerste Wereldoorlog afgelopen en in de jaren dertig begon de grote economische crisis waarna tijden van armoe aanbraken. In 1935 beleefde de NSB haar electorale hoogtepunt tijdens de Provinciale Statenverkiezingen. Uit deze periode is onder meer een aansteker met het logo van de NSB uit de modder van Leimuiden gekomen. In 1940 brak de Tweede Wereldoorlog uit en toen op 15 mei de eerste Duitse troepen aankwamen op de Grote Markt volgde bezetting, verzet, vervolging en opnieuw armoede. Armoede en zuinigheid valt soms ook af te lezen aan gevonden voorwerpen zoals goedkope, gescheurde en gebroken houten tabakspijpen die provisorisch met ijzerdraad zijn gerepareerd. Van sommige voorwerpen is het onvoorstelbaar dat die het geweld van het weggooien bij het huisvuil, het inladen in de vuilnisschepen, het uitladen met kranen en uitstorten over het land zonder schade hebben doorlopen, zoals grote glazen vogeldrinkflessen, een kwispedoor met een diameter van ruim 30 centimeter en een Goudse krulpijp die als souvenir uit de kaas- en pijpenstad is meegenomen naar Haarlem.
Een bijzondere tentoonstelling met vele honderden voorwerpen ‘Haarlems weggegooid verleden’, die zeker de moeite waard is om te bezoeken.
Haarlems weggegooid verleden is te zien vanaf 28 mei tot 11 september 2022 in het Cultuur Historisch Museum, Westkanaalweg 118, 2461 GW Ter Aar.
Openingstijden Woensdag, Zaterdag en Zondag 14:00-16:00
